تب در کودکان

Read Time:9 Minute, 6 Second

تب به معنای افزايش دمای بدن است . تب ، يکی از راههای دفاعی بدن برای مقابله با عفونت هاست و هميشه هم چيز بدی نيست .بيشتر مواقع علت تب بيماريهای ويروسی مثل سرما خوردگی است . بيماريهای ويروسی برای خوب شدن نيازی به آنتي بيوتيک ندارند . گاهی بچه ها بعد از واكسن زدن تب میکنند . يادتان باشد كه دندان درآوردن معمولا باعث تب در كودك نمی شود . تب فقط وقتی نياز به درمان دارد كه از 38.5 درجه بيشتر شده يا باعث ناراحتي در كودك شود . شدت تب نشان دهنده شدت بيماری نيست خيلی وقتها يک عفونت ساده باعث تبی بالا (مثلا 40 درجه ) می شود . برای اطلاعات بیشتر در این زمینه با پرستار برتر همراه باشید .

دلایل تب در کودکان

عفونت شایع ترین علت تب در کودکان است. بیماری های رایج ویروسی و باکتریایی بیشترین بیماری هایی هستند که باعث تب می شوند. این بیماری ها شامل موارد زیر می شوند:

– سرماخوردگی
– گاستروانتریت
– عفونت های گوش
– خروسک
– التهاب مجاری هوایی (برونشیول ها)
– عفونت های مجرای ادراری

شواهد علمی کمی برای اثبات این باور وجود دارد که دندان در آوردن باعث تب می شود. اگرچه نادیده گرفتن این مفهوم به طور کامل دشوار است، اما همیشه باید به دنبال دلایل دیگر تب بود و دمای بالاتر از (۳۸.۹ درجه سانتیگراد) هرگز نباید به دندان در آوردن نسبت داده شود.

پیچاندن کودک زیر سه ماه در لباس یا پتوی زیاد می تواند درجه حرارت کودک را اندکی افزایش دهد. با این وجود دمای مقعدی (۳۸.۵ درجه سانتیگراد) یا بالاتر به احتمال زیاد مربوط به پوشاندن زیاد نیست و باید مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از واکسیناسیون های دوران کودکی می توانند باعث تب شوند. بسته به نوع واکسیناسیون، زمان تب متفاوت است.

روش اندازه گیری تب در کودکان

اندازه‌گیری دقیق میزان دمای بدن کودک کمي دشوار است، اما شيوه‌هايي که نسبت به سايرين دقيق‌تر هستند از اين قرارند:

– اندازه‌گیری دما از طریق مقعد

این شیوه زیاد موردپسند کودکان بزرگ‌تر نیست، اما برای نوزادان و کودکان تا حدود ۳ سالگي بهترين و دقيق‌ترين گزينه است. ميزان صحت اين اندازه‌گيري از همه‌ي روش‌ها بيشتر است. براي انجام اين روش بايد کودك را روي پاهاي خود به پشت بخوابانيد يا به پشت بخوابد و پاها را بالا بگيرد.

– اندازه‌گیری دما ازطریق دهان

این روش درمورد کودکان بالای 5 سال مناسب است، زیرا می‌توانند دماسنج را در دهان نگه دارند و نیازي نيست که لباس‌شان را دربياورند. اما اگر کودک به‌درستي دماسنج را در دهان نگه ندارد، امكان بروز خطا وجود خواهد داشت. اين روش نيز دقت نسبتا خوبي دارد. درصورتي‌كه قبل از استفاده از دماسنج، كودك چيزي گرم يا سرد خورده باشد بايد كمي صبر كنيد.

– اندازه‌گیری دما ازطریق زیربغل

استفاده از این روش بسیار آسان است، ولی اگر دمای اتاق پایين باشد، اين روش توصيه نمي‌شود. پزشکان پيشنهاد مي‌کنند که عدد خوانده‌شده روي دماسنج در اين روش را در حدود ۰/۵ درجه‌ي سانتيگراد افزايش بدهيد تا نتيجه دقيق‌تري حاصل بشود. دقت اين روش به‌طور کلي نسبتا خوب است.

– اندازه‌گیری دما ازطریق گوش

قرار دادن دماسنج در گوش به‌ویژه برای کودکان زیر ۱ سال کمی دشوار است. دقت آن بنا به نوع اندازه‌گیري متفاوت است، اما به‌طور کلي روش راحتي به‌شمار مي‌رود. براي دقيق‌تر شدن نتيجه بهتر است گوش کودك را قبل از قرار دادن دماسنج كمي به طرف عقب و بالا بكشيد.

– اندازه‌گیری دما ازطریق پیشانی

این روش از همه گران‌تر است. زیرا دماسنج مربوط به آن ارزان نیست. استفاده از آن برای کودکان راحت است و تنها در چند ثانیه مي‌تواند دما را ثبت کند. براي خوانش دقيق عدد دماسنج لازم است تا آن را بين ابروها و قسمت رويش موها قرار بدهيد.

اگر نوزاد شما تازه به‌دنیا آمده یا یکی‌دوماهه است با دیدن ۳۸ درجه‌ي سانتيگراد روي دماسنج بايد به پزشک مراجعه کنيد. اگر نوزاد ۳ تا ۶ ماهه است، در صورت مشاهده‌ي عدد ۳۸/۳ درجه‌ي سانتيگراد بايد موضوع را پيگيري جدي کنيد. مشاهده‌ي عدد ۳۹/۴ درجه سانتيگراد نيز براي کودكان بالاي ۶ ماه نيازمندِ پيگيري است.

چند توصیه زمان اندازه گیری دمای بدن

– برای کودکان بالای پنج سال میتوانید دماسنج را زیر زبان آنها قرار دهید.
– بلافاصله پس از حمام تب را اندازگیری نکنید، چون پوست تحت تاثیر آب گرم و یا رطوبت خود میتواند بر درجه حرارت بدن تاثیر بگذارد.
– درجه حرارت بدن کودک را روی یک برگ کاغذ خط کشی شده با مشخص کردن روز و تاریخ و صبح و شب یادداشت کنید. همچنین ناراحتیهائی از قبیل استفراغ، اسهال، سرفه و غیره را هم یادداشت کنید تا در دیدار بعدی با پزشک یا هنگام تماس تلفنی یا او در میان بگذارید.
– موقعی که دماسنج در دهان است دهان باید بسته باقی بماند باز ماندن دهان میتواند باعث قرائت نادرست دمای بدن شود .
– از نوشیدنیهای گرم و سرد 15 دقیقه قبل از اندازه گیری درجه حرارت دهان برای اطمینان از قرائت صحیح اجتناب کنید.
– دماسنج باید به مدت یک دقیقه در محل مقعد یا زیر بغل باقی بماند.

آیا امکان دارد که کودک دچار تشنج ناشی از تب شود؟

تشنج ناشی از تب می‌تواند به‌خاطر ایجاد تغییري سريع در دماي بدن رخ بدهد و عملکرد الکتريکي طبيعي مغز را بر هم بزند. اگر در خانواده سابقه چنین چیزی باشد یا خود کودک قبلا دچار تشنج ناشی از تب شده باشد، باز هم امکان دچار شدن به اين مشکل براي او وجود خواهد داشت. مشاهده‌ي عوارضي چون لرزش ماهيچه‌ها، استفراغ، بی حالی و خماری چشم‌ها و… در کودک زیاد خوشانید نیست، اما نباید نگران وقوع مشکلاتی مانند صرع باشید. اگر هم کودک دچار حملات صرعی و تشنج شد، باید او را روی زمین بخوابانيد، از اشياي تيز دور نگه داريد و سرش را به طرفين بچرخانيد تا تکان‌هاي زبان باعث انسداد راه تنفسي نشوند. اگر تشنج بيش از ۵ دقيقه طول کشيد، حتما با مرکز فوريت‌هاي پزشكي تماس بگيريد.

نکات مهم درباره تب کودکان

– به نوزادان کم تر از 3 ماه به هیچ وجه بدون تجویز پزشک دارو ندهید.
– اگر از قطره استفاده می نمایید، قطره چکان را تا خط روی آن پر نمایید.
– طول شبانه روز، به هیچ عنوان بیشتر از 5 دوز از دارو را به کودک ندهید.
– قبل از مصرف دارو، حتما برچسب روی دارو را مطالعه نمایید تا از از مصرف کردن دارو به طرز صحیح اطمینان حاصل نمایید.
– حتما درجه حرارت اتاق کودک را چک نمایید تا خیلی بالا و پایین نباشد.
– لباس خواب کودک باید سبک و نخی باشد.
– از پتوی اضافه به هنگام سرد شدن کودک استفاده نمایید. و در صورت گرما، سریعا پتو را بردارید.
– کودک باید به اندازه کافی و مناسبی استراحت نماید.
– مصرف مایعات و نوشیدنی به اندازه کافی تا کم آبی بدن کودک جبران شود.
– به هیچ عنوان از الکل جهت پایین آوردن تب در کودکان استفاده نکنید.
– کودک را از کودکان دیگر دور نگه دارید، زیرا ممکن است مبتلا به بیماری واگیر دار باشد.

عوارض تب در کودکان

در صورت بی توجهی به علائم تب در کودکان عوارضی به شرح زیر ایجاد می شود:

تشنج ناشی از تب :

کودک دچار تشنج ، چشم خود را به یک طرف می چرخاند، بزاق از دهانش جاری می شود یا استفراغ می کند. اندام کودک ممکن است سفت شود و بدن او دچار حرکت یا کشش ناگهانی یا حرکت تند و سریع شود. از هر گونه اقدام خاصی در این مواقع خودداری کنید و سریع فرزند خود را به اورژانس برسانید.

بازگشت تب :

تب‌ برها، درجه حرارت بدن را به طور موقت پایین می‌آورد، اما منشاء عفونت را از بین نمی برد. از بین رفتن عفونت بدن می‌تواند چند روز طول بکشد. پیگیراز بین رفتن تب در بدن کودک باشید.

اقدامات لازم جهت کاهش تب

– برای کنترل تب در کودکان از لباس های گشاد و نخی استفاده کنید و از هر گونه لباس تنگ و با بست های فلزی و پر دکمه، اجتناب کنید.
– معمولا لب فرد مبتلا به تب خشک می شود و ترک می خورد. لب های کودک تب دار خود را چرب نگه دارید. برای این کار می توانید از وازلین و یا کرم مخصوص کودکان استفاده کنید.
– لباسی را انتخاب کنید که بتوانید سریعا آن را از تن کودک درآورید و یا به او بپوشانید، به این دلیل که امکان دارد در اثر بالا رفتن دمای بدن کودک، مجبور به عوض کردن لباس کودک شوید.
– به هیچ عنوان از الکل برای پایین آوردن تب در کودکان استفاده نکنید. الکل حاوی گازهای سمی است. از طریق پوست جذب می شود و خیلی سریع تب کودک را پایین می آورد که این خطرناک است.
– لباسی را برای کودک در زمان داشتن تب انتخاب کنید که هوای کافی به پوست کودک برساند، زیرا معمولا تب، باعث عرق کردن کودک می شود. لباس های نخی، هوای کافی را به پوست کودک می رسانند و کودک را خنک نگه می دارند.

– لباسی را انتخاب کنید که هوای کافی به پوست کودک برساند، زیرا معمولا تب، سبب عرق کردن کودک میشود. لباسهای نخی، هوای کافی را به پوست کودک میرسانند و او را خنک نگه میدارند.

– دمای اتاق کودک خود را خنک نگه دارید.

– کودک خود را مرتبا با آب ولرم پاشویه کنید. دقت کنید که از آب سرد برای این منظور استفاده نکنید، زیرا باعث لرز کودک، علاوه بر تب او میشود .دمای آب باید نزدیک به دمای بدن کودک باشد.

– هنگام استراحت کودک، یک ملحفه نازک روی او بیندازید تا به دلیل لرزی که همراه با تب ایجاد میشود، نلرزد.

– یک پارچه تمیز و مرطوب را بر روی پیشانی کودک قرار دهید و هر 30 ثانیه یک بار آن را عوض کنید. این کار سبب پایین آمدن تب کودک میشود. نکته ای که در این خصوص وجود دارد این است که دستمال باید مرتبا عوض شود و دمای آب باید ولرم باشد.

– اگر کودک تبدار عرق کند، نشانهی خوبى است، زیرا عرق کردن یکى از واکنشهاى بدن براى پائین آوردن تب است. پس براى جبران آب از دست رفته، به او مایعات بدهید، و در فکر تعویض لباسهاى کودک باشید تا احساس راحتى کند.

در چه مواردی باید به پزشک مراجعه کنیم

– گریه مداوم و تسلی‌ناپذیر
– آسیب‌پذیری حاد
– بیحالی و مشکل در راه رفتن
– ایجاد جوش‌های قرمز رنگ روی پوست (که قبل از مریض شدن کودک وجود نداشتند)
– کبود شدن لب‌ها، زبان یا ناخن‌ها
– به نظر برسد که قسمت نرم سر نوزاد به بیرون برآمده شده است یا به داخل گود شده است
– خشک شدن گردن
– سردرد شدید
– سستی و ناتوانی در حرکت
– مشکل در تنفس که بعد از تمیز کردن و پاک کردن بینی هم بهتر نشود
– سرگیجه
– درد شکم